Impunzi ziri muri Uganda ni 3,6% by’abaturage bayo

Amakuru Ibiza n'Impanuka Imibereho myiza.

Uganda ifite inkambi nini y’impunzi muri Afurika, miliyoni 1.6. Kurenza inshuro ebyiri abo mu muryango w’ubumwe bw’ibihugu by’Uburayi, nkijanisha ryabaturage bayo.

Ariko igabanuka ry’amafaranga rishobora gushyira mu kaga impunzi ziri muri iki gihugu. Impunzi nyinshi zikomoka mu gihugu cy’abaturanyi cya Sudani yepfo na Repubulika Iharanira Demokarasi ya Kongo, icyateye aba bantu guhunga ibihugu byabo biterwa ahanini n’urugomo n’imirwano.

81% muribo ni abagore n’abana, akenshi bahunga uduce twabo kubera baba bibasiwe n’urugomo rimwe na rimwe impamvu ituma imibare y’abagore ariyo yiyongera biterwa ahanini nuko bamwe baba babiciye abagabo babo.

Cash grants from WFP empower refugees in Uganda | World Food Programme

Umudugudu wa Nakivale, utuwe n’abantu 185.000 mu majyepfo y’uburengerazuba bwa Uganda, wakira abantu bashya buri cyumweru.

Uganda ireka abantu bose bakinjira, bakungukirwa n’imfashanyo z’ubutabazi zitangwa n’abafatanyabikorwa mpuzamahanga, batera inkunga ibikorwa remezo nk’ishuri n’ibitaro, bikoreshwa n’impunzi ndetse n’abaturage baho.

Guverinoma ndetse itanga uburinzi bwihuse ku baturuka mu turere tw’intambara, nk’uko bisobanurwa na Claire Birungi Agaba wo mu kanama gashinzwe impunzi muri Noruveje, umwe mu mashyirahamwe abigizemo uruhare.
“Ku bijyanye n’Abanyekongo, Abanyasudani n’Abanyasudani y’Amajyepfo, bashobora kubona isura nziza. Ituma amabwiriza ya guverinoma, amaze kugira ikibazo cyihutirwa mu bihugu bakomokamo, bigatuma abantu benshi bimuka. Bahawe rero (impunzi) kandi ntibanyuze muri iyo nzira, inzira yose yo kwiyandikisha “Claire Birungi Agaba, Akanama gashinzwe impunzi muri Noruveje.

Mu midugudu, impunzi zose zifite uburenganzira ku kibanza gito cyo guhinga no kugoboka amafaranga / ibiryo, mu gihe abana bato batabaherekejwe bashinzwe kurera imiryango y’izindi mpunzi.

Uganda Refugee Crisis - What CARE is Doing in Uganda - CARE

Ariko ibibazo ni byinshi. Muri Nakivale, ubukene no guta amashuri birakwirakwira, kandi impunzi zidakora ziharanira guhangana na 3kg z’umuceri na kimwe cya kabiri cy’ibishyimbo buri kwezi bahabwa.

Ikigereranyo cya 40%, hamwe n’igipimo cya 10-15% cy’imirire mibi ikabije ku bana bari munsi y’imyaka itanu, cyageze mu gihe cy’ibihe byihutirwa, bigira ingaruka zikomeye ku kwirinda indwara no gukura kw’abana.
Muganga Justin Okello, Ikigo nderabuzima cya Nakivale III agira ati: “Ingaruka rero ni uko abana nk’abo bashobora kwandura indwara ndetse bakanapfa bazize izo ndwara. Izi ni zo ngaruka zikomeye ziterwa n’imirire mibi ikabije ku bana”.

Mu gihe intambara y’abenegihugu muri Sudani ari cyo kibazo cya nyuma gihura nacyo muri kariya karere, urwego rw’ubutabazi ku isi muri Uganda rwaragabanutse mu myaka yashize.

Muri 2018, impunzi zikoreshwa hafi buri mwaka ku mpunzi. Bruno Rotival, ukuriye umuryango w’ubumwe bw’ibihugu by’Uburayi muri Uganda, avuga ko uyu munsi ari amadorari 85 gusa. Mugihe Umuryango w’ubumwe bw’ibihugu by’Uburayi wakomeje gutanga umusanzu ugera kuri miliyoni 30 ku mwaka.

“Ibikorwa byose bifite ikibazo cy’ibura ry’inkunga. Kandi ndizera ko ibibazo bikaze bikomeje kubona amafaranga menshi. Uganda kuba igihugu gihagaze neza, ubufasha bw’ikiremwamuntu wenda bugira ingaruka nkeya, ariko twizeye ko turi ugiye gushobora gukomeza urwego rwose rw’inkunga ”

Uganda Refugee Camp Locked Down After Coronavirus Surge

Guverinoma ya Uganda irasaba amafaranga menshi mu bafatanyabikorwa mpuzamahanga kugira ngo bakomeze politiki yihariye ku mpunzi. Ubwiyongere bw’abinjira, 225.000 gusa mu myaka ibiri ishize, kandi umubare munini w’abana bavuka mu midugudu y’impunzi wabishyize mu kaga.

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *